135) یهودیان به مسلمانان گفتند: یهودى شوید که در آن صورت هدایت مى یابید، و مسیحیان نیز به آنان گفتند: مسیحى شوید که در آن صورت هدایت خواهید یافت. اى پیامبر، در پاسخ آنان بگو: نه، بلکه ما از آیین ابراهیم پیروى مى کنیم که از کجروى برکنار بود و از مشرکان نبود.
136) شما مسلمانان نیز در پاسخ آنان بگویید: ما به خدا و این قرآن که بر ما نازل شده، و به آنچه بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط ( پیامبرانى از نسل یعقوب ) فرود آمده، و به آنچه به موسى و عیسى داده شده، و به آنچه به همه پیامبران از جانب پروردگارشان عطا گردیده است، ایمان آورده ایم، میان هیچ یک از آنان جدایى نمى افکنیم و ما تسلیم و فرمانبردار خداییم.
137) پس اگر یهودیان و مسیحیان به مانند آنچه شما بدان ایمان آورده اید، ایمان بیاورند قطعاً هدایت یافته اند، و اگر روى برتابند، جز این نیست که در ستیز و مخالفت اند، و به زودى خدا شرّشان را از تو کفایت مى کند و تو را بر آنان پیروز خواهد کرد، که او شنوا و داناست.
138) ایمانِ به خدا و پیامبران و کتاب هاى آسمانى رنگى الهى است و خدا ما را آن گونه که باید به آن رنگ درآورده است، و کیست که رنگ آمیزى او بهتر از خدا باشد ؟ و ما پرستشگران اوییم.
139) بگو: آیا درباره خدا با ما بحث و گفتوگو مى کنید ؟ با این که او پروردگار ما و پروردگار شماست، و کردارهاى ما از آنِ ما و کردارهاى شما از آنِ شماست، و ما خالصانه و پیراسته از شرک او را مى پرستیم.
140) یا شما یهودیان مى گویید: ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط یهودى بودند. و شما مسیحیان مى گویید: آنان مسیحى بودند ؟ به آنان بگو: آیا شما به آیین آنها داناترید یا خدا ؟ خدا به ما و شما خبر داده است که آنان پیش از پیدایش یهودیّت و مسیحیّت مى زیسته اند و کیست ستمکارتر از آن کس که حقیقتى را که از جانب خدا نزد اوست و شاهد آن بوده نهان کرده است ؟ خدا از آنچه مى کنید بى خبر نیست.
141) آنان گروهى بودند که درگذشتند، و اینک جدال درباره آنها که از کدام طایفه بودند به شما سودى نمى رساند. آنچه آنان فراهم آوردند براى خودشان، و آنچه شما فراهم آوردید براى خودتان است، و از شما درباره کارهایى که آنان انجام مى دادند سؤال نخواهد شد.
142) به زودى از میان مردم بى خردان ( یهودیان و مشرکان ) خواهند گفت: چه چیز مسلمانان را از بیت المقدّس که قبله آنان بود و به سوى آن روى مى کردند بازگردانید ؟ بگو: خاور و باختر از آنِ خداست، و خدا هر نقطه اى را که هدایت مردم در آن باشد قبله قرار مى دهد، و خدا هر که را خواهد به راهى راست هدایت مى کند.
143) آرى، همان گونه که قبله را با هدف هدایت مردم تغییر دادیم، شما را نیز از میان مسلمانان به عنوان گروهى برگزیده که میان پیامبر و امّتش واسطه باشید مقرر کردیم تا بر اعمال مردم گواه باشید و پیامبر هم بر شما گواه باشد. و قبله اى را که تاکنون بر آن بودى مقرّر نکردیم مگر براى این که کسى را که از پیامبر پیروى مى کند از آن کس که به عقب بازگشته و از آن روى برمى تابد مشخص سازیم، و البته قبله بودن بیت المقدّس، جز بر کسانى که خدا هدایتشان کرده است، سخت گران بود. و خدا چنین نیست که نمازهایتان را که به سوى قبله اول خوانده اید تباه سازد، چرا که خدا به مردم رئوف و مهربان است.
144) اى پیامبر، ما چهره تو را که در انتظار وحى به این سو و آن سوى آسمان مى گردانى، مى بینیم. اینک تو را به سوى قبله اى که از آن خشنود شوى مى گردانیم. پس در نماز خویش روى خود را به سوى کعبه که بخشى از مسجدالحرام است بگردان، و شما مسلمانان نیز هر جا که باشید روى خود را به سوى آن بگردانید. قطعاً کسانى که به آنان کتاب آسمانى داده شده است مى دانند که تغییر قبله از بیت المقدّس به کعبه حق و از جانب پروردگارشان است، و خدا از آنچه مى کنند بى خبر نیست.
145) و اگر براى اهل کتاب هر دلیل و نشانه اى بر درستى قبله خویش بیاورى از قبله تو پیروى نمى کنند و تو نیز پیرو قبله آنان نیستى و خودشان هم پیرو قبله یکدیگر نیستند. و اگر پس از آن که علم براى تو حاصل شده است، از خواسته هایشان پیروى کنى، قطعاً در آن صورت از ستمکاران خواهى بود.
146) کسانى که به آنان کتاب آسمانى داده ایم، به حکم نویدهایى که از کتابشان در اختیار دارند، همان گونه که پسران خود را مى شناسند پیامبر را نیز مى شناسند، و البته گروهى از آنان حق را دانسته کتمان مى کنند.
147) حق از جانب پروردگار توست، پس مبادا از تردیدکنندگان باشى.
148) براى هر قومى قبله اى است که خدا آن را قبله آنان قرار داده است، پس در این باره کشمکش مکنید و در کارهاى خیر از یکدیگر پیشى گیرید. هر جا که باشید خدا همه شما را در صحنه قیامت مى آورد، که خداوند بر هر کارى تواناست.
149) و از هر جا به سفر بیرون آمدى، روى خود را به سوى کعبه که بخشى از مسجدالحرام است بگردان. همانا آن حق و از جانب پروردگار توست، و خدا از آنچه مى کنید بى خبر نیست.
150) آرى، از هر جا بیرون آمدى و سفر کردى، روى خود را به سوى کعبه که بخشى از مسجدالحرام است بگردان، و شما مؤمنان نیز هر جا بودید، روى خود را به سوى آن بگردانید. ما قبله را از بیت المقدس به کعبه تغییر دادیم تا مردم ـ چه یهودیان و چه مشرکان ـ هیچ حجّتى بر شما نداشته باشند. لیکن کسانى که بر خود ستم کرده به هواپرستى روى دارند، دست بردار نیستند و همچنان بر ضدّ شما بهانه جویى مى کنند، از آنها نترسید و از من بترسید و تا نعمت خود را بر شما کامل کنم و باشد که شما هدایت شوید.
151) این نعمت را بر شما ارزانى کردیم، همان گونه که در میان شما پیامبرى نیز از خودتان به رسالت فرستادیم او آیات ما را بر شما تلاوت مى کند و شما را از بدى ها و زشتى ها پاک و پیراسته مى سازد و کتاب آسمانى و معارف آن را به شما مى آموزد، و آنچه را که نمى توانستید دریابید به شما تعلیم مى دهد.
152) پس مرا با عبادت و اطاعت خویش یاد کنید که من نیز شما را با دادن نعمت ها یاد خواهم کرد، و سپاسگزار من باشید و نعمت هاى مرا ناسپاسى نکنید.
153) اى کسانى که ایمان آورده اید، از صبر و نماز یارى جویید، زیرا خدا با صبرپیشگان است.
154) و کسانى را که در راه خدا کشته مى شوند مرده نخوانید، بلکه زنده اند ولى شما درنمى یابید.
155) قطعاً ما شما را به چیزى از ترس و گرسنگى و کاهش اموال و نفوس و فرزندان مى آزماییم. و تو ـ اى پیامبر ـ به شکیبایان نوید ده.
156) همانان که چون پیشامد ناگوارى به آنان برسد مى گویند: ما از آنِ خداییم و به سوى او بازمى گردیم.
157) اینانند که الطافى از جانب پروردگارشان شامل حالشان خواهد شد و در پى آن، رحمتى آنان را فراخواهد گرفت و در نتیجه به سوى حق هدایت خواهند یافت.
158) بى گمان صفا و مروه از شعایر خداست، پس هر که آهنگ آن خانه ( کعبه ) کند و حج بگزارد، یا زیارت خانه کند و عمره به جاى آورد، بر او گناهى نیست که میان آن دو سعى کند. و هر کس کار نیکى را به شوق اطاعت خدا انجام دهد، خدا به او پاداش مى دهد، چرا که خدا سپاسگزار بندگان خویش و از کارشان آگاه است.
159) کسانى که دلایل روشن و رهنمودهاى ما را پس از آن که در کتاب آسمانى براى مردم به روشنى بیان کرده ایم کتمان مى کنند، خدا لعنتشان مى کند و آنان را از رحمت خود دور مى سازد، و همه لعنت کنندگان نیز آنان را لعنت مى کنند و از خدا مى خواهند که آنان را از رحمت و سعادت محروم کند.
160) مگر کسانى که توبه کنند و مردمى صالح شوند و حقایقى را که پنهان داشته اند بیان کنند، آنانند که من با رحمت خود به سویشان بازمى گردم و توبه شان را مى پذیرم، زیرا من بسیار توبه پذیر و مهربانم.
161) کسانى که بر کفر اصرارورزیده و در حال کفر مرده اند، لعنت خدا و فرشتگان و همه مردم بر آنان خواهد بود.
162) در این لعنت و عذاب الهى ماندگارند، نه عذاب از آنان کاسته مى شود و نه در تأخیر عذاب مهلت مى یابند.
163) و معبود شما معبودى یگانه است که هیچ معبودى شایسته پرستش جز او نیست، رحمت گستر و مهربان است.